Czasami trening sportowy wykonywany solidnie, zgodnie nie przynosi zadowalających efektów. Jakby brakowało jakiejś niewidzialnej części która uzupełni całość i pozwoli osiągną wymażone wyniki. Jednym z pomysłów może być współpraca z fizjoterapeutą wyspecjalizowanym w terapii sportowców, który potrafi rozpoznać wcześniej wspomniany niewidzialny czynnik i tak pokierować naszym planem treningowym by efektywniej podążać do celu. Poniżej postarm się przybliżyć kilka podstawowych pojęć związanych kontrolą mięśni.
Największą uwagę w treningu zwracamy na mięśnie, ale „omijamy” ich kontrolę. Ale to właśnie mechanizmy kontroli czuciowo-ruchowej układu nerwowego odpowiadają za prawidłowy ruch naszego ciała zapewniając prawidłowe stereotypy ruchowe. Równocześnie kiedy już dojdzie do zaburzenia ruchowego regulacja czuciowo-ruchowa zapewnia odpowiednią kompensację. Decyzja, które mięśnie powinny być aktywne zależy od orientacji tułowia i kończyn względem siebie, względem siły grawitacji i płaszczyzny podparcia.
Organizm sam analizuje i wybiera optymalne rozwiązanie opierając się na doświadczeniu czyli treningu.
W warunkach testowych łatwo jest ocenić prawidłową kontrolę czuciowo-ruchową, na tym zdjęciu wszystko jest ok.
Układ kontroli to system receptorów czucia (proprioceptorów) leżących we wszystkich obszarach naszego ciała przekazujących do centralnego układu nerwowego informacje m.in.: o położeniu ciała w przestrzeni.
Tylko mała część impulsów dotyczących czucia postawy (tułowia) dochodzi do świadomości człowieka, tzn. dociera do kory mózgu. Większa ich część przebiega w obwodach regulacyjnych, które nie dochodzą do świadomości. Na przykład utrzymanie napięcia mięśni w granicach fizjologicznych jest głównym zadaniem receptorów w samym ścięgnie mięśniowym, które przesyłają do centralnego układu nerwowego meldunki o wielkości wykorzystanej siły przez pojedynczy mięsień, ta informacja jest interpretowana, przetwarzana i wysyłana jest odpowiedź w postaci skurczu lub rozluźnienia. Mózg jednak nie kontroluje wszystkich mięśni (mamy ich ok. 700), mózg kontroluje aktywność, konkretny ruch.
W ten sposób można w czasie treningu wyłączyć kontrolę postawy.
Ból pojawiający się w czasie treningu doprowadza do zmiany normalnego ruchu, utykanie lub unikanie bolesnego ruchu zmienia wzorce ruchowe nie tylko dla mięśni z regionu objętego urazem, ale również zaburza kontrolę ruchową całego organizmu, jak w reakcji łańcuchowej.
Tego typu kompensacje będą obserwowane kiedy kontrola motoryczna nie działa optymalnie
Podobnie sprawa wygląda jeśli chodzi o niedoleczone (czasem bardzo drobne) kontuzje. Utracona prawidłowa ruchomość w stawach kończyn i kręgosłupa zwiększa wydatek energetyczny w czasie ruchu ponieważ mięśnie będą musiały zmagać się nie tylko z obciążeniem zewnętrznym ale również z oporem ograniczonych stawów. Np.: ograniczenie ruchomości w stawie biodrowym pociągnie za sobą kompensację poprzez zwiększenie zakresu ruchów w sąsiednich stawach, m.in. w stawach kręgosłupa co doprowadzi do jego niestabilności, wymusi m.in. zwiększoną pracę mięśni grzbietu, zwiększy zakres pracy kolana a to będzie oznaczać że układy kontroli postawy dopasują do ograniczeń ruchowych koordynację mięśniową zawodnika zmniejszając jej sprawność.
Dochodzimy w tym momencie do pierwszego istotnego spostrzeżenia: lepiej poświęcić trochę więcej czasu na pełne doleczenie wszelkich dolegliwości i kontuzji. Wtedy organizm zaczyna działać sprawniej i co najważniejsze nie narażamy kolejnych stawów na niewłaściwe obciążanie i co za tym idzie niebezpieczeństwo kolejnych kontuzji.
Zaproponowane w dalszej części mini testy pozwolą na zrozumienie i zbadanie problemów o których często nawet nie wiemy że istnieją. Pozwoli nam to na właściwe ukierunkowanie treningu przygotowawczego do sezonu w celu likwidacji zaburzeń czuciowo-ruchowych.
Mobilność i stabilność tułowia jest możliwa przy doskonałej koordynacji nerwowo-mięśniowej. To z pozoru dwa przeciwstawne, można powiedzieć wykluczające się stwierdzenia, ale analizując normalny ruch wiemy że w czasie skrętu jedna strona tułowia musi się wydłużać a druga skracać pozostając cały czas w stabilności, tak aby by zawieszone na tułowiu kończyny miały możliwość optymalnej pracy.
Test na stabilizacyjną pracę mięśni brzucha
Test na stabilizacyjną pracę mięśni brzucha.
Wykonaj test:
– dociśnij kręgosłup do podłogi
– ręce załóż za głowę
– unieś kolejno ugięte nogi cały czas
utrzymując dociśnięte plecy
– teraz spróbuj wyprostowaną jedną nogę
opuścić nie dotykając podłogi
Kompensacja słabych mięśni brzucha przez silne mięśnie grzbietu.
Zaburzenie koordynacji pracy mięśni grzbietu i brzucha niesie ze sobą konieczność samoistnej kompensacji w napięciu mięśniowym stabilizującym ruchy tułowia, kończyn dolnych i górnych.
Moim zdaniem oczywiste jest że bez sprawnie działającej koordynacji nerwowo – mięśniowej nie ma sensu zwiększanie obciążeń treningowych. Tak samo dotyczy treningu na nartach: patrzymy na technikę, koncentrujemy się na detalach a problem może znajdować się zupełnie w innym miejscu. Pomimo wytężonej pracy zarówno trenera jak i zawodnika możemy znaleźć się w punkcie w którym nie pojawiają się postępy albo są one zaskakująco małe. Wtedy następuje seria pytań czy kalendarz przygotowań do sezonu był zbyt intensywny, może niesumiennie zrealizowany, zaczynamy się zastanawiać czy wina leży po stronie trenera czy zawodnika.
Podsumowując technika to optymalne wykonanie zadania ruchowego za co odpowiedzialny jest trener, optymalna kontrola ruchu w czasie wykonywania ruchu to fizjoterapeuta.
